Turbiny wiatrowe pionowe (zwane także turbinami o osi pionowej, VAWT - Vertical Axis Wind Turbines) to typ turbin wiatrowych, w których oś obrotu jest ustawiona pionowo, w przeciwieństwie do tradycyjnych turbin z osią poziomą (HAWT - Horizontal Axis Wind Turbines).
Zalety turbin pionowych: 1. **Zalety w zakresie instalacji**: Turbiny pionowe mogą być instalowane w bardziej ograniczonych przestrzeniach, blisko ziemi lub na dachu budynku, co upraszcza konserwację i instalację. 2. **Mniej hałasu**: Zwykle generują mniejszy hałas w porównaniu do turbin poziomych. 3. **Niezależność od kierunku wiatru**: Turbiny pionowe mogą pracować przy zmieniającym się kierunku wiatru, nie wymagają mechanizmów do obrotu w kierunku wiatru, jak w przypadku turbin poziomych. 4. **Niższe koszty instalacji i konserwacji**: Ze względu na prostszą konstrukcję, mogą być tańsze w produkcji i łatwiejsze w konserwacji.
Wady turbin pionowych: 1. **Mniejsza efektywność**: Turbiny pionowe mają zwykle niższą sprawność w porównaniu do turbin poziomych, zwłaszcza w standardowych warunkach wiatrowych. 2. **Ograniczona dostępność**: Choć technologia ta staje się coraz bardziej popularna, turbiny poziome wciąż dominują na rynku energetyki wiatrowej.
3. **Większe zużycie materiałów**: Ze względu na konstrukcję, turbiny pionowe mogą być bardziej materiałochłonne, co wpływa na koszty produkcji.
Typy turbin pionowych: 1. **Turbina typu Darrieus** (często przypominająca literę „H” lub „U”) – charakteryzuje się dużą wydajnością, ale wymaga dodatkowego mechanizmu do rozruchu. 2. **Turbina typu Savonius** – prostsza w konstrukcji, często wykorzystywana w małych instalacjach, bardziej efektywna w słabszym wietrze, ale o mniejszej wydajności niż Darrieus.
Turbiny pionowe znajdują zastosowanie w miejscach, gdzie przestrzeń jest ograniczona lub gdzie nie ma regularnego, silnego wiatru. Są to również dobry wybór do instalacji na mniejszych farmach wiatrowych, dachach budynków czy w miastach.
